ក្នុង​ខែ​មករា​ ២០១៩ Startup យក្ស​របស់​ឥណ្ឌូ​ណេស៊ី Go-Jek  បានទិញភាគហ៊ុនក្នុងទំហំធំរបស់ក្រុមហ៊ុនដែល​ប្រើ​បច្ចេ​ក​វិទ្យា​ហិរញ្ញ​វត្ថុ (fintech) ហ្វីលីពីន Coins.ph។ កិច្ចព្រមព្រៀងតម្លៃ ៧២ លានដុល្លារអាមេរិក នេះគឺជាប្រវត្តិសាស្ត្រធំបំផុតមួយក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ Go-Jek ហើយជាសញ្ញាបង្ហាញពីចំណាប់អារម្មណ៍របស់ខ្លួននៅទីផ្សារឌីជីថលហ្វីលីពីន។

Go-Jek   មិនមែ​ន​ខិត​ខំ​តែ​ម្នាក់​ឯង​ទេ​នៅក្នុង​ទី​ផ្សារ​ fintech របស់​ប្រទេស​ហ្វីលី​ពីន​ ពិត​ណាស់ Unicorn របស់​ឥណ្ឌូ​ណេស៊ី​មួយ​នេះត្រូវ​បាន​រង​ការ​វាយ​ដំពី​ដៃគូប្រកួតប្រជែង Grab របស់​សិង្ហ​បុរី និង Oriente ដែល​ជាអ្នក​ចាក់​គ្រឹះ​យ៉ាង​រឹង​ម៉ាំសម្រាប់​ការ​ទូ​ទាត់​ក្នុ​ងទី​ផ្សារ​ឌីជីថល​នៃ​ប្រទេស​មួយ​នេះ។ Startup នៅក្នុង​តំបន់​ហាក់​មានចំណាប់​អារ​ម្មណ៍​ពី​វិនយោគិន​បរទេសរយៈពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ចុងក្រោយ​នេះ ដូចជា​ក្រុម​ហ៊ុន​យក្ស​ចិន Alibaba ធ្វើ​ការ​វិនិយោគ​លើ Mynt ដែលជា​ក្រុម​ហ៊ុន fintech មួយ​ទទួល​បាន​ការ​បណ្តាក់ពី Globe Telecom (ប្រតិបត្តិ​ករ​ធំ​បំផុត​ផ្នែក Telecom ក្នុ​ងប្រទេស)។

សំណួ​រ​មួយ​បាន​ចោទ​សួរ​ថា “ហេតុ​អ្វី ២០១៩ ជា​ឆ្នាំ​មួយ​ដែល​ហ្វី​លី​ពីន​មាន​ឱកាស​ទទួល​បាន​ក្នុ​ងបច្ចេក​វិទ្យា​ហិរញ្ញ​វត្ថុ​ធំ​ក្នុង​ទី​ផ្សារឌីជីថល​?” ហេតុ​ផ​ល​នឹងបង្ហាញក្នុ​ងចំនុច​ខាងក្រោម​៖

១) ប្រទេសហ្វីលីពីនបានដើរយឺតជាងប្រទេសជិតខាងរបស់ខ្លួន ក្នុងការប្រណាំងប្រជែង​ខាង​ឌីជីថល Startup
ក្នុង​លក្ខ​ខណ្ឌ GDP ហ្វីលីពីន​ស្ថិត​ក្នុ​ងលំដាប់​លេខ​ ៥ ក្នុង​តំបន់​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍ ដែល​គាត់​ដើរ​តាម​ពីក្រោយ​ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និង​សឹង្ហ​បុរី។ ចំនួន​ប្រជាជាន​ប្រមាណ ១០៧លាន​នាក់ ឈរ​ក្នុ​ងលំដាប់​លេខ​ ២ ក្នុ​ងតំបន់​បន្ទាប់​ពីឥណ្ឌូ​ណេស៊ី។ តែ​ក្នុង​ការ​ប្រណាំង​ប្រជែង​ Startup ប្រទេសជាតិមួយ​នេះ​បានធ្វើឱ្យមានការរីកចម្រើនយ៉ាងគំហុក ខណៈពេលដែលប្រទេសជិតខាងរបស់ខ្លួនបានខិតខំប្រឹងប្រែងបង្កើត បច្ចេកវិជ្ជាជាន់​ខ្ពស់របស់​ Unicorn យើងនៅ​មិនទាន់បានឃើញការចាប់ផ្តើមស្រដៀងគ្នានេះពីផ្នែក​ណា​មួយ​នៃ​ប្រជុំកោះរបស់​ប្រទេស​ហ្វី​លីពីន​នោះទេ។

Table1: Growth Rate of real gross domestic products (GDP)

ប្រទេសនេះទទួលបានការ​បែង​ចែក​ថវិកាតិចតួចប៉ុណ្ណោះ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងប្រទេសអាស៊ានដទៃទៀតនៅឆ្នាំ ២០១៨។ ក្នុងរយៈពេល ៨​ខែដំ​បូង​នៃឆ្នាំ ២០១៨ ចំនួន​ទឹក​ប្រាក់​ប្រមាណ ៣.១៦ ប៊ីលាន​ដុល្លារ​បាន​ហូរ​ចូល​ទៅក្នុង​ក្រុម​ហ៊ុន​ Startup ទាំង​អស់​នៃប្រទេស​​ប្រជាជាតិអាស៊ី​អាគ្នេយ៍ ក្នុ​ងនោះ​មាន​តែ​ជាង ៥០​លាន​ដុល្លារ​ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​បានទៅ​ដល់​​ហ្វី​លីពីន​ដូចជា VC funding (Venture Capital Funding)។

ដូច​ដែល​បាន​ដឹង ហ្វីលី​ពីន​ជាប្រទេស​​ប្រជុំ​កោះ​ដែល​មាន​រហូត​ទៅដល់​ជាង ៧,០០០កោះ ការទទួលបានប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណេតតាមខ្សែកាបនៅទូទាំងប្រទេសគឺមានច្រើន ការលុបបំបាត់ភាពទន់ខ្សោយបច្ចុប្បន្ននៅក្នុងវិស័យ​ទូរគមនាគមន៍ និងប្រើប្រាស់ក្នុងការតភ្ជាប់ទំនាក់​ទំនង​បាន​កាន់តែប្រសើរ តែ​រដ្ឋាភិ​បាល​ហាក់​មាន​ការដាក់​កម្រិត​លើ​ភាព​ជោគ​ជ័យ​នាពេល​ខាង​មុខ​បន្តិច។ គួរ​បញ្ជាក់​ថា ហ្វី​លីពីន​ជា​ប្រទេស​មួយ​ដែ​ល​មាន​ការ​តភ្ជាប់​សេវាអ៊ីន​ធឺណេត​ល្បឿន​លឿនកម្រិត 4G។

២) ការ​ប្រើ​ប្រាស់​អ៊ីន​ធឺ​ណេត​ក្នុង​ប្រទេស​ហ្វី​លីពីន​
៦៧ លាន​ដុល្លារ​នៃ ស្មើ​ប្រមាណ ៦៣% នៃ​ប្រជាជប​សរុប ១០៤​ លាននាក់ បាន​ប្រើ​ប្រាស់​អ៊ីន​ធឺ​ណេត និង​បណ្ដាញទំនាក់ទំនងសង្គម​ (របាយការណ៍​ឆ្នាំ ២០១៨) ដែលបានចាត់​ទុក​ជា​ប្រទេស​ដែលជាប់​ចំណាត់​ថ្នាក់​លេខ ១២ នៃ​បណ្តា​ប្រទេស​ដែលមាន​អ្នក​​ប្រើ​ប្រាស់​អ៊ីន​ធឺ​ណឺត​ និង​បណ្តាញ​ទំនាក់ទំនងសង្គម​ច្រើន​បំផុ​តលើ​ពិភព​លោក​​។

បើ​ក្រ​ឡែក​ទៅ​មើល​កាល​ពី​ឆ្នាំ ២០១៧ ចំនួន​អ្ន​កប្រើ​ប្រាស់​មាន​ប្រមាណ ៥៤ លាន​នាក់​ប៉ុណ្ណោះ គិតជា​មធ្យមប្រមាណ ៥២% នៃ​ប្រជាជន​សរុប តែ​ចំនួន​នេះ​មានការ​កើន​ឡើង​យ៉ាង​ឆាប់​រហ័ស​ត្រឹម​រយៈ​ពេល​មួយ​ឆ្នាំ​ប៉ុណ្ណោះ។

          Table2: Internet Use in Philippine

៣) ហ្វី​លីពីន​ហាក់​ជា​តំបន់​មានជីវជាតិ​ក្នុង​ការ​ចាប់​ផ្តើម​
តំបន់អាស៊ានទាំងមូលត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាចំណុចក្តៅមួយក្នុងចំណោមចំណុចក្តៅនៃការច្នៃប្រឌិត​សម្រាប់សកលលោក។ ការ​ជ្រៀត​ចូល​នៃ​កា​រប្រើ​ប្រាស់​ទូរស័ព្ទ​ ការខ្វះខាតរ៉ាំរ៉ៃនៃសេវាកម្មធនាគា និងបរិយាកាសបទបញ្ញត្តិវិជ្ជមានបានរួមចំណែកដល់ការរីកចម្រើននៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលបច្ចេក​វិទ្យា​ហិរញ្ញ​វត្ថុ​សម្រាប់ Startup។ ជាមួយ​កា​ររីក​ចម្រើន​នៃសេដ្ឋ​កិច្ច​ វា​នៅតែ​រក្សា​ភាព​ខ្លាំង​មួយ​ក្នុ​ងអត្រា ៦.៩% សម្រាប់​ឆ្នាំ ២០១៨ ​SMEs បាន​ចូល​រួម​ជាបង្គោល​មួយក្នុ​ងការ​ផ្តល់​​ការ​ងារ​ជាតិ​ប្រមាណ ៦៣%។ ភាពចម្រុងចម្រើនដែលបានរីកចម្រើនក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ថ្មីៗនេះ បានក្លាយ​ជា​ការបង្កើត​ថ្មីហើយក៏​មាន​ការ​រីក​លូត​លាស់​យ៉ាង​ឆាប់​រហ័សពីថ្នាក់​ក្រោម​ទៅ​ថ្នាក់​កណ្តាល​។​​

Table3: ASEAN-fintech-landscape 2017

វិស័យ​ធនាគារ​ធ្លាប់​មាន​ប្រវត្តិ​បរាជ័យ​រួចមកហើយ ដែល​វា​បានគ្រប់​ដណ្តប់​ទៅលើ​ប្រជា​ជន​ទូទាំង​ប្រទេស។ គិត​ត្រឹម​ឆ្នាំ ២០១៧ មាន​តែ ១១.៥%​ ប៉ុណ្ណោះ​នៃ​ប្រជាជន​សរុប​មានគណនី​ធនាគារ​ មនុស្ស​ពេញ​វ័យ​ប្រមាណ ៥៣ លាន​នាក់​ជាជនជាតិ​ហ្វីលីពីន​មិនទទួលបាន​ព័ត៌​មាន​ ឬទទួល​បាន​សេវាជា​ផ្លូវ​ការ​ពីស្ថាប័ន​ហិរញ្ញ​វត្ថុ​ទេ ចំណែក​ឯ​ទាក់​ទង​វិស័យពាណិជ្ជកម្ម​រកស៊ី SMEs តិចជាង​ ២០% ដែល​ទទួល​បាន​ឥណទាន​ធនាគារ​។ សេដ្ឋកិច្ចដែលមានមូលដ្ឋានទៅ​លើសាច់ប្រាក់លើសលប់ (៩៩% នៃប្រតិបត្តិការទាំងអស់នៅឆ្នាំ ២០១៥) ការជ្រៀតចូលខ្ពស់នៃ​អ៊ីនធឺណេត (៦៣% នៅឆ្នាំ ២០១៨) និងប្រជាសាស្ត្រ​នៃអ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​ទូរស័ព្ទ (២/៣ នៃចំនួនប្រជាជនសរុប) ប្រជាជនហ្វីលីពីនគឺសមស្របបំផុតសម្រាប់ការច្នៃប្រឌិតថ្មីលើ​បច្ចេក​វិទ្យា​ហិរញ្ញ​វត្ថុ​ Startup និង​ដំណោះស្រាយនៃការចាប់ផ្ដើមអាជីវកម្មនេះ។

៤) រដ្ឋាភិបាលក៏មានផ្តល់​ផលប៉ះ​ពាល់​វិជ្ជមានផងដែរ
អាជ្ញាធរ​ធនាគារ​ជាតិ​ Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP) ដើរ​តួនាទីយ៉ាង​សំខាន់ក្នុ​ងការ​គាំ​ពារ​ទៅ​លើបច្ចេក​វិទ្យាហិរញ្ញ​វត្ថុ​ក្នុង​រយៈពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំថ្មីៗនេះ ដោយ​វិធីសាស្រ្ត​និយ័តកម្មមានឈ្មោះ​ថា “សាក​ល្បង​និង​រៀន” (“Test & Learn”)។ វាក៏បានត្រួសត្រាយជាក្របខ័ណ្ឌគតិយុត្តិកណ្តាលសម្រាប់ការទូទាត់តាមអេឡិចត្រូនិកនៅក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីនដែលហៅថាប្រព័ន្ធ NRPS (National Retail Payment System) ។ ធនាគារកណ្តាលក៏បានធ្វើសេរីភាវូបនីយកម្មផងដែរនូវបទដ្ឋានអតិថិជនរបស់ខ្លួន ហើយបានធ្វើកំណែទម្រង់ជាច្រើនដើម្បីលើកកម្ពស់ការចូលប្រើប្រាស់ធនាគារដល់ប្រជាជនទូទៅ។

៥) ហេតុអ្វីបានជាឆ្នាំ ២០១៩ ត្រូវបានលេចជារូប​រាងឡើងថាជាឆ្នាំនៃបច្ចេក​វិទ្យាហិរញ្ញ​វត្ថុ​ fintech
តាំង​ពីឆ្នាំ ២០១០ Startup ចំនួន ១៣៣ បានលុក​លុយ​ចូល​ដោយ​បច្ចេក​វិទ្យាហិរញ្ញ​វត្ថុក្នុ​ងប្រទេស​ហ្វីលីពីន។ ចូល​មក​ដល់​ឆ្នាំ ២០១៩ ទីផ្សារបច្ចេក​វិទ្យាហិរញ្ញ​វត្ថុ​​ក្នុងស្រុក​កំពុង​មាន​ភាព​ចាស់​ទុំ ជាមួយ​ភាព​រីក​រាល​ដាល​ចម្រុះ​នៃ​ផ្នែក​ ៤ ធំៗគឺ៖ ការទូទាត់ កម្ចីអតិថិជន ហិរញ្ញ​វត្ថុ​សម្រាប់​សហគ្រាស​ខ្នាត​តូចនិង​មធ្យម និង​ប្រាក់​បញ្ញើ។

សម្រាប់​ហ្វីលីពី​ន​ផ្ទាល់គ្មាន​ទេសំណួរដែល​ត្រូវ​បានគេ​សួរ​ថា “ប្រសិន​បើ​មាន​ការ​កើន​ឡើង ឬ​មានការ​ប្រ​មូល​ផ្តុំ​នៃ​បច្ចេក​វិទ្យាហិរញ្ញវត្ថុ” ឬ “តើ​វា​ចាប់​ផ្តើម​ពេលណា?” ឬ “តើ​វា​ចាប់​ផ្តើម​ដោយ​វិធី​ណា”…. ព្រោះ​កត្តា​ទាំង​អស់​ដែល​ទាម​ទារ​ តម្រូវ​ឲ្យ​មាន​សម្រាប់​បច្ចេក​វិទ្យា​ហិរញ្ញ​វត្ថុ​នេះគឺ មាន​ត្រៀម​រួច​ជា​ស្រេច​ទៅ​ហើយ​។ ​ឧបសគ្គរាំងស្ទះផ្នែកហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ពីអតីតកាលប្រហែលជាបានរារាំងការលូតលាស់ ប៉ុន្តែជាមួយនឹងការបង្កើនការចូលទៅកាន់បណ្តាញឥតខ្សែ 3G និង 4G ក្នុងចំណោមអ្នកប្រើប្រាស់មិនមែនជា​បញ្ហា​ទៀត​ឡើយ។ ការចាប់ផ្ដើមអាជីវកម្មក្នុងស្រុកជាច្រើនបានរីកចម្រើនដោយមានជំនួយមូលធនក្នុងស្រុក និងភាពជាដៃគូជាមួយនឹងការចាប់ផ្ដើមធំៗពីបណ្តាប្រទេសជិតខាងដូចជាប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី និងសិង្ហបុរីជាដើម។

ការវិវឌ្ឍនៃការវិនិយោគខ្ពស់និងការមកដល់នៃ VCs អន្ដរជាតិនិង Unicom ក្នុងតំបន់គឺជាភស្តុតាងដែលថាវិស័យហិរញ្ញវត្ថុហ្វីលីពីនកំពុងខិតជិតដល់កាលកំណត់។ វិស័យនេះពឹងផ្អែកលើគ្រឹះដ៏រឹងមាំជាមួយអាជ្ញាធរនិយ័តកម្មគាំទ្រនិងវិជ្ជមាន។ ជាមួយនឹងចំនួនប្រជាពលរដ្ឋដែលមានលទ្ធភាពចូលទៅក្នុងដែនឌីជីថលនោះ សក្តានុពលនៃការលូតលាស់មានទំហំធំ។ បញ្ហា​ប្រឈមមួយចំនួននៅតែមានដូចជា កង្វះនៃការអប់រំឌីជីថលស្ថានភាពអស្ថិរភាពនៃឧស្សាហកម្មធនាគារប្រពៃណីនិងល្បឿនយឺតនៃការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ប៉ុន្តែគ្មានអ្វីដែលគួរឲ្យព្រួយបារម្ភនោះទេដែលបង្កការគំរាមកំហែងដល់វិស័យហិរញ្ញវត្ថុហ្វីលីពីននោះទេ។ មានឱកាសច្រើនណាស់សម្រាប់ការរីកចម្រើនហើយនិងការទ្រទ្រង់ដើម្បីរក្សានូវល្បឿនលឿន។ វាច្បាស់ណាស់ថាវិស័យហិរញ្ញវត្ថុរបស់ហ្វីលីពីនកំពុងស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលដំបូងនៃយុគមាសថ្មី៕

ដោយ៖ យ៉ាយ៉ា