ពង្រឹងជំនាញរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រ មិនអាចអត់កម្លាំងទាំង ៥របស់លោក Porter (Porter's Five Forces) បានទេ!
នៅពេលដែលយើងនិយាយអំពីជំនាញ ឬការរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រសម្រាប់អាជីវកម្មរបស់យើង ច្បាស់ណាស់ថា ទ្រឹស្ដីមួយដែលដើរតួនាទីសំខាន់បំផុត ហើយត្រូវបានគេប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយនៅទូទាំងសាកលលោកនោះគឺ ទ្រឹស្ដី កម្លាំងទាំង ៥របស់លោក Porter ឬដែលគេនិយាយតាមភាសាអង់គ្លេសថា Porter's Five Forces។ តាមពិតទៅ ទ្រឹស្ដីនេះ បើស្ដាប់ទៅហាក់បីដូចជាសាមញ្ញ ប៉ុន្តែវាជាឧបករណ៍ដ៏មានអំណាចដើម្បីស្វែងយល់ពី កម្រិតនៃការប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងបរិយាកាសអាជីវកម្មរបស់អ្នក និងដើម្បីកំណត់យុទ្ធសាស្ត្រដើម្បីបង្កើតប្រាក់ចំណេញ។
តើកម្លាំងទាំង ៥មានអ្វីខ្លះ?
១) កម្លាំងគូប្រកួត (competitive rivalry)
ជាចំណុចសំខាន់មួយដែលយើងមើលទៅលើកម្លាំង និងលក្ខណៈពិសេសរបស់គូប្រកួតប្រជែង។ យើងនឹងសិក្សាថា តើមានគូប្រកួតប៉ុន្មាននៅក្នុងទីផ្សាររបស់យើង? អ្នកណាខ្លះ? ហើយលក្ខណៈពិសេសនៃសេវាកម្ម ឬផលិតផលរបស់គេ កម្រិតយ៉ាងណាដែរបើធៀបនឹងអ្នក? នៅក្នុងបរិយាកាសនេះ ប្រសិនបើការប្រកួតប្រជែងមានលក្ខណៈតានតឹងមែនទែននោះ នោះក្រុមហ៊ុនអាចនឹងឈានដល់ការប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្ត្រលេងជាមួយនឹងការកំណត់តម្លៃ (pricing strategy) ឬវាយលុកតាមរយៈយុទ្ធសាស្ត្រទីផ្សារ (ផ្សព្វផ្សាយ)។ រឿងមួយដែលត្រូវចាំនោះគឺថា ប្រសិនបើនៅលើទីផ្សារមានគូប្រកួតច្រើននោះ នោះអ្នកផ្គត់ផ្គង់សេវាកម្មឬទំនិញដល់អ្នក និងអតិថិជនរបស់អ្នក អាចងាកទៅទិញទំនិញឬសេវាកម្មពីគូប្រកួតរបស់អ្នកបានគ្រប់ពេលនៅពេលដែលគេមិនពេញចិត្តជាមួយនឹងអ្នក។ ដោយឡែក ប្រសិនកម្លាំងនៃការប្រកួតប្រជែងមានលក្ខណៈតូចតាច ឬក៏មានគូប្រកួតតិចតួច នោះជាឱកាសរបស់អ្នកក្នុងការកើបយកចំណេញហើយ ហើយកត្តានេះក៏អាចនិយាយបានថា ជាចំណុចខ្លាំងសម្រាប់អ្នកមួយដែរ។
២) កម្លាំងអ្នកផ្គត់ផ្គង់ (supplier power)៖
វាត្រូវបានកំណត់ទៅលើថាតើ អ្នកផ្គត់ផ្គង់ទំនិញ ឬសេវាកម្មឱ្យអ្នក ងាយស្រួលដើម្បីដំឡើងថ្លៃបានកម្រិតណា? តើអ្នកមានដៃគូផ្គត់ផ្គត់សំខាន់ៗ ឬធំៗប៉ុន្មាន? ហើយដៃគូទាំងនោះមានផលិតផលឬសេវាកម្មពិសេសៗយ៉ាងណាខ្លះ? បើអ្នកផ្លាស់ប្ដូរដៃគូផ្គត់ផ្គង់វិញ តើតម្លៃអាចនឹងថ្លៃដែរឬអត់? ផ្លាស់ប្ដូរទៅចំណេញឬក៏ខាត? នៅពេលដែលយើងមានដៃគូផ្គត់ផ្គង់កាន់តែច្រើន នោះ យើងកាន់តែងាយស្រួលផ្លាស់ប្ដូរ និងមានជម្រើសច្រើនយ៉ាង។ បើយើងចង់ប្ដូរក៏យើងមិនខាត តែបើអ្នកផ្គត់ផ្គង់តិចវិញ ណោះច្បាស់ជាពួកគេអាចក្រឡុកអ្នកបានជាមិនខាន។ អ្នកផ្គត់ផ្គង់តិច អាចបង្វិលតម្លៃបានគ្រប់ពេល ហើយច្បាស់ណាស់ថា វានឹងប៉ះពាល់ដល់ប្រាក់ចំណេញរបស់អ្នក។
៣) កម្លាំងរបស់អ្នកទិញ (buyer power)
ត្រង់ចំណុចនេះ យើងត្រូវសួរខ្លួនឯងថាតើ កម្លាំងរបស់អតិថិជនអាចធ្វើឱ្យតម្លៃរបស់យើងចុះដែរឬអត់។ ពួកគេអាចក្រឡុកតម្លៃរបស់យើងបានដែរឬយ៉ាងណា? អ្នកមានអតិថិជនប៉ុន្មានក្នុងដៃ? ហើយថា តើអតិថិជនម្នាក់ៗទិញច្រើនកម្រិតណា? ហើយប្រសិនបើពួកគេលែងទិញទំនិញឬសេវាកម្មយើងហើយរត់ទៅទិញទំនិញឬសេវាកម្មរបស់គូប្រកួតវិញ តើពួកគេខាតឬចំណេញ? មានចំណុចពីរដែលគួរវែកញែកត្រង់ចំណុចនេះ។ ប្រសិនបើអតិថិជនជាប្រភេទអតិថិជនលក់រាយ នោះក្រុមហ៊ុន បាត់បង់ ១ឬ ២ ឬច្រើនជាងនេះ ក៏មិនមានបញ្ហាធំដុំដែរ (សម្រាប់ប្រភេទអាជីវកម្មផ្ដោតទៅលើអតិថិជន ឬ business to consumer) ប៉ុន្តែបើប្រភេទអាជីវកម្មផ្ដល់សេវាកម្មឬទំនិញដល់អាជីវកម្មដូចគ្នាវិញ (business to business) ការបាត់បង់អតិថិជន ១ឬ២ អាចធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រាក់ចំណេញជាមិនខាន។
៤) កត្តាគំរាមកំហែងពីទំនិញជំនួស (threat of substitution)
នេះក៏ជាកត្តាគ្រោះថ្នាក់មួយដែរ។ ប្រសិនបើអតិថិជនអាចស្វែងរកទំនិញជំនួសបាននោះ ប្រហែលជាអ្នកជួបបញ្ហាជាមិនខាន ប្រសិនបើតម្លៃទំនិញរបស់យើងថ្លៃជាងទំនិញជំនួសនោះ។ វាគឺជាកត្តាខាងក្រៅដែលយើងមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។ ឧទាហរណ៍ថា យើងលក់ម៉ាស៊ីនចាស់ស៊ីឌី ឬឌីវីឌី នៅពេលដែលបច្ចេកវិទ្យាកាន់តែទំនើប មនុស្សអាចដោតឡូតបត់ចម្រៀងជា MP3 ឬ MP4 និងអាចចាក់តាម USB Flash ឬចាក់តាមទូរស័ព្ទបាននោះ នោះការលក់ម៉ាស៊ីនចាក់ស៊ីឌី ឬវីស៊ីឌីនឹងធ្លាក់ចុះ។
៥) កត្តាគំរាមកំហែងពីអ្នកលោតចូលទីផ្សារថ្មី (threat of new entry)
នេះគឺជាកត្តាខាងក្រៅ មួយទៀតដែលយើងមិនអាចគ្រប់គ្រងបានផងដែរ។ ឧទាហរណ៍យើងកំពុងរកស៊ីជោគជ័យលើវិស័យអ្វីមួយស្រាប់តែមានគូប្រកួតដែលមានលុយ និងធនធានខ្លាំងជាងយើង លោតចូលទីផ្សារភ្លាម នោះច្បាស់ណាស់ថា វានឹងប៉ះពាល់ដល់ប្រាក់ចំណេញរបស់យើងជាមិនខាន ហើយគូប្រកួតដែលមានធនធានច្រើនជាងយើង គេនឹងបុកទីផ្សារខ្លាំងជាងយើង ជួលកាលងអាចលែងដល់យុទ្ធសាស្ត្របន្ទាបតម្លៃទៀតក៏ថាបាន៕
ដោយ៖ សុភារិទ្ធ
