តើអ្នកទុកចិត្តញាណទាំង៥របស់អ្នកក្នុងការបកស្រាយពីការពិតក្នុងលោកនេះទេ ?
តើភ្នែក ត្រចៀក ច្រមុះ អណ្ដាត និងរាងកាយដែលជាតំណាងឲ្យញាណទាំង៥របស់មនុស្ស អាចជាយានចម្លងនូវចំណេះដឹងដែលអ្នកទទួលបានតាមរយៈបទពិសោធន៍ខាងក្រៅ ប្រកបដោយភាពសុក្រឹតត្រឹមត្រូវទៅតាមអ្វីដែលជាធាតុពិតនៃវត្ថុអ្វីមួយទេ ? ឬក៏បែបនេះថា តើអ្នកទុកចិត្តញាណទាំង៥របស់អ្នកក្នុងការបកស្រាយពីការពិតនៃអ្វីមួយក្នុងលោកនេះទេ ?
ឧទាហរណ៍ជាក់ស្ដែងដ៏សាមញ្ញមួយ តើភ្នែករបស់អ្នកធ្លាប់មើលមនុស្សច្រឡំដែរទេ ? នៅពេលនរណាម្នាក់ឋិតនៅចម្ងាយឆ្ងាយពីភ្នែកអ្នក ធ្វើឲ្យវត្ថុដែលធ្វើពីកែវណាមួយធ្លាក់បែក តើពិតដែរទេដែលគ្រាន់តែបានឮសំឡេងពីចម្ងាយ មិនបានឃើញនឹងភ្នែកដោយផ្ទាល់ ការសន្និដ្ឋានរបស់អ្នកថាជាចាន ឬក៏កែវអាចត្រឹមត្រូវពិតប្រាកដនោះ ?
បើមុជចូលឲ្យកាន់តែជ្រៅទៅក្នុងបញ្ហានេះទៅទៀត តើភស្តុតាងដែលអ្នកឃើញផ្ទាល់នឹងភ្នែកពិតថាអាចគួរឲ្យជឿទុកចិត្តបានថាជាការពិតហើយឬ ? ភាពសង្ស័យនិយមបែបនេះហើយគឺជាលក្ខណៈនៃអត្តចរិតរបស់អ្នកសង្ស័យនិយម (Skepticism)។ ទស្សនវិជ្ជាដែលមានឥទ្ធិពលខ្លាំងក្លាក្នុងរយៈកាលជាច្រើនសតវត្សក្រោយពីនេះ មានឫសគល់ចេញមកពីទស្សនវិទូក្រិកបុរាណមួយរូបក្នុងឆ្នាំ៣៦១ដល់ឆ្នាំ២៧០មុនគ.ស មានឈ្មោះថា Pyrrho។
គោលដៅដ៏ចម្បងដែលជាទិសដៅតម្រង់ផ្លូវរបស់អ្នកសង្ស័យនិយម គឺជាការស្វែងរកនូវភាពសុខស្ងប់នៃចិត្ត។ អ្នកដើរតាមទស្សនវិជ្ជារបស់សង្ស័យនិយមទាំងឡាយ ចោទជាចម្ងល់ទៅលើទស្សនវិទូល្បីល្បាញមុនៗរបស់ក្រិកបុរាណដូចជា អារីស្តូត និងផ្លាតុងក្នុងការដែលពួកគេជោគជ័យក្នុងការស្វែងរកពីការពិតនៃពិភពលោកនេះ។ ទិសដៅរបស់ទស្សនវិទូគឺដើម្បីស្វែងរកនូវការពិតអំពីធម្មជាតិនៃពិភពលោក។ អ្នកមានគំនិតសំខាន់ៗជាច្រើនរូបរបស់ក្រិក បានបកស្រាយការពិតនោះទៅតាមការយល់ឃើញ និងការអង្កេតរបស់ខ្លួន។
ម្នាក់បកស្រាយបែបនេះ ឯម្នាក់ទៀតបកស្រាយបែបនោះ ជាហេតុនាំឲ្យមិនដឹងថាការបកស្រាយណាមួយជាការពិតនោះឡើយ។ ដូច្នេះហើយ ទើបទស្សនវិជ្ជានៃភាពសង្ស័យនិយមចំពោះការអះអាងថាអ្វីមួយជាការពិត ត្រូវបានចាប់កំណើតឡើងដើម្បីស្វែងរកនូវសេចក្ដីស្ងប់នៃចិត្ត។ ពួកគេបានបែងចែកអ្នកស្វែងរកការពិតទាំងអស់ជា៣ក្រុម។ មនុស្សក្រុមទី១គឺជាអ្នកដែលគិតថាពួកគេបានរកឃើញការពិតហើយ។ មនុស្សក្រុមទី២គឺជាអ្នកដែលសារភាពថាខ្លួនមិនទាន់រកឃើញការពិត ហើយការពិតក៏មិនអាចរកឃើញបានដែរ។
រីឯមនុស្សក្រុមទី៣វិញគឺជាអ្នកដែលនៅតែបន្តស្វែងរកការពិត ហើយមនុស្សក្រុមទី៣នេះហើយគឺជាគោលដៅរបស់អ្នកសង្ស័យនិយម គឺពួកគេនឹងនៅតែស្ថិតក្នុងដំណើរការណ៍នៃការចោទជាចម្ងល់ចំពោះរាល់ការបកស្រាយទាំងឡាយទៅលើការពិត។ គោលការណ៍ជាមូលដ្ឋានរបស់អ្នកសង្ស័យនិយមទាំងនេះគឺ ចំពោះរាល់គំនិតដែលមានលើកឡើងទាំងអស់ គំនិតប្រឆាំងនឹងមានលើកឡើងមកស្មើគ្នាដែរ ព្រោះថាការអះអាងដែលប្រឆាំងគ្នាទៅវិញទៅមក មានកម្លាំងប្រឆាំងស្មើៗគ្នា ដូច្នេះការបកស្រាយណាមួយក៏អាចស្ថិតក្នុងភាពដែលអាចទៅរួចនៃការពិតដែរ។
ត្រង់គោលការណ៍នេះហើយ ដែលពួកគេពន្យារពេលចំពោះការសន្និដ្ឋានរបស់ខ្លួនទៅលើអ្វីមួយ និងចៀសវាងទទួលយកភ្លាមៗថាការអះអាងណាមួយថាពិតឬមិនពិត។ តាមរបៀបនេះមនុស្សនឹងអាចនៅឆ្ងាយពីសភាពនៃចិត្តរំខានទាំងឡាយ និងអាចសម្រេចបាននូវភាពសុខស្ងប់នៃចិត្ត៕
ប្រែសម្រួល៖ ស្រីពៅ ប្រភព៖ សៀវភៅ Philosophy History and Problems (by Samuel Enoch Stumpf and James Fieser)
