ទ្រឹស្ដីភាពឆ្លាតវៃបែបពហុភាពរបស់លោក Howard Gardner
ពាក្យមួយឃ្លារបស់អ្នកប្រាជ្ញរូបវិទ្យាដ៏សំខាន់មួយរូបរបស់ពិភពលោក គឺលោក អាល់ប៊ឺត អាញស្តាញ ដែលពួកយើងរាល់គ្នាគួរត្រិះរិះគិតពិចារណាគឺ "គ្រប់គ្នាសុទ្ធតែជាអ្នកប្រាជ្ញ។ យ៉ាងណាមិញ បើអ្នកវាយតម្លៃទៅលើត្រីមួយក្បាលដោយសមត្ថភាពរបស់វាក្នុងការឡើងដើមឈើ មួយជីវិតនេះវានឹងជឿជានិច្ចថាវាល្ងង់"។ មនុស្សម្នាក់ៗសុទ្ធតែមានសមត្ថភាពពិសេសផ្ទាល់ខ្លួន ហើយវាពិតជាចាំបាច់ណាស់ក្នុងការស្វែងរកឲ្យឃើញថាកំណប់ទ្រព្យរបស់អ្នកគឺជាអ្វី ព្រោះវានេះហើយគឺជាឧបករណ៍ដែលអ្នកត្រូវប្រើប្រាស់ដើម្បីសម្រេចនូវគោលដៅពិតប្រាកដនៃជីវិតរបស់អ្នកនៅលើលោកនេះ។
លោក Howard Gardner ផ្កានីមួយៗត្រូវការលក្ខខណ្ឌមិនដូចគ្នានោះទេក្នុងការទ្រទ្រង់វាឲ្យមានជីវិតរស់នៅ។ ឧទាហរណ៍ ផ្កាខ្លះត្រូវការទីកន្លែងដែលមានអាកាសធាតុក្ដៅ មានពន្លឺថ្ងៃទើបអាចមានជីវិតរស់នៅបាន។ ដោយឡែកផ្កាផ្សេងទៀត ទាល់តែទីណាមានអាកាសធាតុត្រជាក់ មិនត្រូវពន្លឺថ្ងៃទើបអាចរស់រានលូតលាស់ចេញផ្លែផ្កានិងភាពស្រស់បំព្រងរបស់វា។ រីឯមនុស្សក៏មិនខុសគ្នាដែរ។ ខួរក្បាលរបស់មនុស្សមិនដូចគ្នាទេ ភាពឆ្លាតវៃក៏មានទៅតាមផ្នែកមិនដូចគ្នាដែរ នេះមានន័យថាវិធីសាស្ត្របង្រៀនមួយដែលជោគជ័យក្នុងការបណ្ដុះភាពរីកចម្រើនទៅលើសមត្ថភាពរបស់បុគ្គលម្នាក់ មិនទៀងថាវិធីសាស្ត្រដដែលនេះនឹងអាចមានឥទ្ធិពលវិជ្ជមានទៅលើបុគ្គលម្នាក់ផ្សេងទៀតនោះទេ។
ត្រង់ចំណុចនេះ យើងបានមើលឃើញពីភាពខ្វះខាតដែលជាចន្លោះប្រហោងរបស់ប្រព័ន្ធអប់រំនៅទូទាំងសកលលោកក្នុងការបណ្ដុះបណ្ដាលទំពាំងជំនាន់ក្រោយ។ ដូច្នេះហើយទើបមានអ្នកខ្លះជោគជ័យក្នុងសាលា តែបែរជាបរាជ័យក្នុងសង្គម ផ្ទុយទៅវិញអ្នកខ្លះដែលរៀនមិនពូកែនៅក្នុងសាលា តែបែរជាបង្កើតការផ្លាស់ប្ដូរចំពោះជីវិតដែលជោគជ័យយ៉ាងគួរឲ្យស្ញប់ស្ញែងនៅក្នុងសង្គមទៅវិញ។ នៅក្នុងសៀវភៅនិពន្ធដោយលោក Howard Gardner មានចំណងជើងថា Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences ភាពឆ្លាតវៃទាំងអស់របស់មនុស្សត្រូវបានបែងចែកជា៩ប្រភេទ ប៉ុន្តែភាពឆ្លាតវៃ៧ផ្នែកដែលគាត់បានផ្ដោតសំខាន់មាន៖
១) ភាពឆ្លាតវៃផ្នែកភាសា (Linguistic intelligence)
ភាពឆ្លាតវៃផ្នែកភាសា គឺជាសមត្ថភាពក្នុងការប្រើប្រាស់ភាសាទាំងការសរសេរនិងការនិយាយ ដើម្បីបកស្រាយពីខ្លួនឯង និងប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយអ្នកដទៃបានយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព។ បុគ្គលទាំងនេះប្រើប្រាស់ភាសាជាយានដើម្បីចងចាំទិន្នន័យផ្សេងៗ និងជាសំខាន់ដើម្បីសម្រេចគោលដៅក្នុងជីវិតរបស់ខ្លួន តួយ៉ាងដូចជាអ្នកនិពន្ធ អ្នកនិយាយជាសាធារណៈជាដើម។
២) ភាពឆ្លាតវៃផ្នែកតក្កវិជ្ជាគណិតសាស្ត្រ (Logical-mathematical intelligence)
បុគ្គលទាំងឡាយណាដែលមានភាពឆ្លាតវៃផ្នែកតក្កវិជ្ជាគណិតសាស្ត្រ ពួកគេមានសមត្ថភាពក្នុងការគិតដោយប្រើប្រាស់ហេតុផលបែបតក្ក និងជីកឫសគល់ពីបញ្ហាអ្វីមួយតាមបែបវិទ្យាសាស្ត្រ។
៣) ភាពឆ្លាតវៃផ្នែកតន្ត្រី (Musical intelligence)
ភាពឆ្លាតវៃផ្នែកនេះគឺជាសមត្ថភាពក្នុងការកត់សម្គាល់និងតាក់តែងនិពន្ធបទភ្លេង សំឡេង និងចង្វាក់ភ្លេង រួមទាំងការសម្ដែងទាំងឡាយណាដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងផ្នែកសិល្បៈនេះផងដែរ។
៤) ភាពឆ្លាតវៃផ្នែកកាយសម្ព័ន្ធ (Bodily-kinesthetic intelligence)
បុគ្គលណាដែលមានភាពឆ្លាតវៃផ្នែកកាយសម្ព័ន្ធនេះ ពួកគេមានសមត្ថភាពដោះស្រាយបញ្ហាដោយប្រើប្រាស់រូបរាងកាយរបស់ខ្លួន។ បុគ្គលប្រភេទនេះចេះប្រើប្រាស់សមត្ថភាពផ្នែកផ្លូវចិត្តឲ្យសហការគ្នាជាមួយនឹងការធ្វើចលនារបស់រូបរាងកាយ។
៥) ភាពឆ្លាតវៃផ្នែកទំហំឬទីតាំងនៃវត្ថុ (Spatial intelligence)
វាគឺជាសមត្ថភាពក្នុងការកំណត់សម្គាល់ពីទម្រង់នៃលំហដ៏ទូលំទូលាយ ឬក៏តំបន់កំណត់ជាក់លាក់មួយ។
៦) ភាពឆ្លាតវៃផ្នែកទំនាក់ទំនងក្រៅខ្លួន (Intrapersonal intelligence)
គ្រូបង្រៀន អ្នកដឹកនាំខាងសាសនាឬខាងនយោបាយ អ្នកពិភាក្សាផ្ដល់ដំបូន្មានជាដើមសុទ្ធតែជាឧទាហរណ៍នៃអ្នកដែលមានភាពឆ្លាតវៃផ្នែកទំនាក់ទំនងក្រៅខ្លួននេះហើយ។ ពួកគេមានសមត្ថភាពឆាប់យល់ពីគោលបំណងរបស់អ្នកដទៃ និងកម្លាំងជំរុញចិត្តរបស់អ្នកទាំងនោះផងដែរ។
៧) ភាពឆ្លាតវៃផ្នែកទំនាក់ទំនងក្នុងខ្លួន (Interpersonal intelligence)
ភាពឆ្លាតវៃផ្នែកនេះគឺសំដៅទៅដល់បុគ្គលទាំងឡាយណាដែលស្គាល់ច្បាស់អំពីខ្លួនឯង ស្គាល់ពីអារម្មណ៍ ភាពភ័យខ្លាចនិងកម្លាំងជំរុញចិត្តរបស់ខ្លួនពិតប្រាកដ។
លោក Howard Gardner បានលើកឡើងថាមានតែភាពឆ្លាតវៃពីរដំបូងខាងលើប៉ុណ្ណោះដែលត្រូវបានប្រព័ន្ធអប់រំក្នុងសាលាឲ្យតម្លៃនិងផ្ដោតសំខាន់លើ ជាពិសេសសូម្បីតែក្នុងការធ្វើតេស្តវាយតម្លៃលើកម្រិតភាពឆ្លាតវៃរបស់មនុស្ស (IQ) ដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាសកលលោកនិងតាំងពីយូរយារមកហើយនោះទៀតសោត ក៏ប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតេស្តដែលវាយតម្លៃតែទៅលើភាពឆ្លាតវៃពីរផ្នែកដំបូងនោះដែរ។
បើទោះជាមានមតិរិះគន់ជំទាស់នឹងទ្រឹស្ដីអំពីភាពឆ្លាតវៃបែបពហុភាពរបស់លោកក៏ដោយ ក៏គំនិតរបស់លោកមានឥទ្ធិពលទៅលើប្រព័ន្ធអប់រំតាមបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួនឲ្យរិះគិតនិងកែប្រែឡើងវិញពីកម្មវិធីសិក្សាចាស់របស់ខ្លួន ព្រមទាំងប្រព័ន្ធដែលពួកគេធ្លាប់ប្រើប្រាស់ដើម្បីវាយតម្លៃសមត្ថភាពសិស្សផងដែរ៕
ប្រែសម្រួល៖ ស្រីពៅ
ប្រភព៖ infed.org
