តើនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ស្ដេចក្រិកបុរាណរូបណា ដែលធ្វើឲ្យទឹកដីនេះបានស្គាល់ពីភាពរុងរឿង ?
ទឹកដីដ៏ចំណាស់មួយរបស់ប្រវត្តិសាស្ត្រពិភពលោកនៃក្រិកបុរាណ ដែលថ្វីត្បិតតែមានអាយុកាលត្រឹមតែពីសតវត្សទី៩មុនគ.ស ដល់សតវត្សទី៦នៃគ.សក្ដី ក៏ភាពអច្ឆរិយ និងភាពរុងរឿងនាសម័យកាលរបស់ក្រិក បានបន្សល់ទុកនូវកិត្តិនាមល្បីល្បាញ និងស្រូបទាញនូវសេចក្ដីគោរពរបស់មនុស្សជាតិគ្រប់សម័យកាលទៅលើភាពអស្ចារ្យរបស់ទឹកដីនេះជាប់រហូតមកទល់បច្ចុប្បន្នជានិច្ច។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ ទស្សនវិទូ និងអ្នករិះគិតប្រកបដោយបញ្ញាញាណ ដែលជាបុគ្គលដ៏សំខាន់របស់ពិភពលោក ដូចជាតាលែស អារីស្តូត សូក្រាត ប្លាតុងជាដើម សុទ្ធតែមានប្រភពចេញមកពីក្រិកបុរាណទាំងអស់។ ពំនោលដ៏មានគតិបណ្ឌិតគួរពិចារណាមួយរបស់ទស្សនវិទូអារីស្តូត មានសេចក្ដីដូច្នេះថា "មនុស្សជាច្រើនមិនអាចឈានផុតទៅដល់សក្ដានុពលដ៏កំពូលរបស់ខ្លួននោះឡើយ។ ដើម្បីក្លាយជាមនុស្សដ៏មានសុភមង្គលមួយរូប បុគ្គលម្នាក់នោះត្រូវថែរក្សាដួងវិញ្ញាណរបស់ពួកគេឲ្យមានសុខភាពល្អជានិច្ច។ ហើយវាអាចធ្វើទៅបានដោយទាមទារនូវការរិះគិតត្រួតពិនិត្យទៅលើខ្លួនឯង និងការបង្កើននូវគតិបណ្ឌិតជាប់ជានិច្ច"។
ប្រភពនៃទ្រឹស្ដីគណិតវិទ្យា វិទ្យាសាស្ត្រ និងទស្សនវិជ្ជាទាំងឡាយក៏សុទ្ធតែចេញពីក្រិកបុរាណដូចគ្នាដែរ។ តើទឹកដីដ៏គួរឲ្យស្ញប់ស្ញែងមួយនេះ ស្ថិតនៅក្រោមភាពជាអ្នកដឹកនាំរបស់ស្ដេចរូបណា ដែលបានបង្កើតកិត្យានុភាពសម្រាប់ទឹកដីនេះយ៉ាងដូច្នេះ ? បន្ទាប់ពីជ័យជម្នះក្នុងសង្គ្រាមដ៏មានកិត្តិយសរបស់រដ្ឋឯករាជ្យមួយរបស់ទឹកដីក្រិកបុរាណ គឺរដ្ឋAthensទៅលើពួកពែក្សដែលមានបំណងសងសឹកចំពោះការស្លាប់បាត់បង់ជីវិតនៃស្ដេចអធិរាជគ្រប់គ្រងមុនរបស់ខ្លួន និងភាពអាម៉ាស់ពីការបរាជ័យរបស់ទីក្រុងដ៏សំខាន់មួយរបស់ពួកពែក្ស រដ្ឋរបស់Athens បានក្លាយជារដ្ឋដ៏មានឥទ្ធិពលជាងគេលើរដ្ឋឯករាជ្យដទៃទៀតរបស់ក្រិក។
នៅក្រោមភាពជាអ្នកដឹកនាំប្រកបដោយគុណតម្លៃល្អខ្ពង់ខ្ពស់របស់អ្នកដឹកនាំ Pericles (គ្រប់គ្រងពីឆ្នាំ៤៦១រហូតដល់ស្លាប់ក្នុងឆ្នាំ៤២៩មុនគ.ស) រដ្ឋAthensបានស្គាល់និងភ្លក់រសជាតិនៃសេចក្ដីចម្រើនរុងរឿង និងការទទួលស្គាល់នូវតម្លៃក្នុងនាមជាប្រជាជនរបស់Athens។ Pericles ត្រូវបានគេរៀបរាប់ថាជាអ្នកដឹកនាំប្រជាធិបតេយ្យប្រកបដោយតម្លាភាព សច្ចធម៌ និងយុត្តិធម៌មួយរូប និងជាអ្នករិះគិតដ៏ប្រាកដប្រជាមួយរូបផងដែរ។ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលមានប្រភពកំណើតចេញមកពីទឹកដីនេះ ត្រូវបានមនុស្សក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រទទួលស្គាល់ថាជាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលល្អបំផុត និងមានកម្រិតខ្ពស់បំផុតជាងសម័យកាលណាៗទាំងអស់ក្នុងសម័យគ្រប់គ្រងរបស់Periclesនេះ ព្រមទាំងត្រូវបានគេឲ្យឈ្មោះសម័យកាលគ្រប់គ្រងនេះថា The Golden Agesផងដែរ។
ប្រព័ន្ធដឹកនាំរបស់ពួកគេបានបង្កើតនូវការប្រមូលផ្ដុំមួយ ជាទីកន្លែងផ្ដល់សិទ្ធិសេរីភាពសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋរបស់ពួកគេគ្រប់រូបដែលមានអាយុចាប់ពី២០ឆ្នាំឡើងទៅក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសអ្នកដឹកនាំ ព្រមទាំងការបញ្ចេញមតិរបស់ពួកគេផងដែរ។ រីឯសេចក្ដីលម្អិតគ្រប់យ៉ាងអំពីរាជរដ្ឋាភិបាលរបស់Athensត្រូវបានធ្លាក់លើក្រុមប្រឹក្សាទាំង៥០០របស់ពួកគេជាអ្នកកាន់កាប់។ ម្យ៉ាងទៀត តួនាទីដ៏ខ្ពស់បំផុតក្នុងរដ្ឋាភិបាលAthens គឺជាការទទួលខុសត្រូវរបស់ឧត្ដមសេនីយ៍១០រូប ដែលមានកាតព្វកិច្ចការពារទឹកដី និងកាន់តែសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត អ្នកដែលត្រូវបានជ្រើសរើសឲ្យមកទទួលខុសត្រូវលើតួនាទីនេះគឺស្ថិតនៅក្រោមការបោះឆ្នោតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលធ្វើឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ។
យ៉ាងណាមិញ មិនមែនគ្រប់ប្រជាជនក្នុងសង្គមនេះទាំងអស់សុទ្ធតែទទួលបាននូវសិទ្ធិសេរីភាពបែបនេះដូចៗគ្នាឡើយ ព្រោះថាស្ត្រីដែលពេលនោះមានការសិក្សាទាប មិនត្រូវបានគេផ្ដល់សិទ្ធិទាំងនោះដូចបុរសឡើយ មតិរបស់ពួកគេមិនត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ឡើយ មានតែបុរសប៉ុណ្ណោះ។ បើទោះជាក្រោយមកទឹកដីក្រិកបុរាណត្រូវបញ្ចប់ដោយសេចក្ដីច្រណែនរបស់ពួកAthensទៅលើរដ្ឋឯករាជ្យដទៃទៀត កង្វះអនាម័យ ការឆ្លៀតឱកាសឈ្លានពានពីជនបរទេសក្រោយពីបាត់បង់ភាពជាអ្នកដឹកនាំដ៏រឹងមាំរួចហើយក្ដី ក៏អំឡុងពេលក្រោមសម័យកាលរបស់Pericles សេរីភាពនិងគតិបណ្ឌិតដឹកនាំដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ថ្លៃថ្លារបស់អ្នកដឹកនាំ បានសាងឡើងនូវគំនិតរបស់ទស្សនវិទូដ៏ល្អលើលោក ស្នាដៃនៃទ្រឹស្ដីបទគណិតវិទ្យាតាលែស អក្សរសាស្ត្រដែលពាក្យរបស់អង់គ្លេសភាគច្រើនសុទ្ធតែបានកំចាយមកពីភាសាក្រិកទាំងអស់ និងមានកេរដំណែលសំខាន់ៗទៀតជាច្រើនបន្សល់ទុកសម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ៕
ប្រែសម្រួល៖ ស្រីពៅ ប្រភព៖ www.sophia-project.org
