នៅពេលធ្លាក់យន្តហោះម្ដងៗ ពិតណាស់ថា កម្រមានមនុស្សនៅរស់រានមានជីវិតណាស់។ ទោះជាបែបនេះក្ដី គេត្រូវទទួលស្គាល់ថា ពិតជាមានអ្នកនៅរស់រានមានជីវិតក្នុងឧបទ្ទវហេតុធ្លាក់យន្តហោះនាពេលកន្លងមក។

ជាក់ស្ដែង ដូចជាការធ្លាក់យន្តហោះមួយចំនួននាពេលកន្លងមក ក៏មានអ្នកនៅរស់រានមានជីវិតដែរ។ តើមានមូលហេតុអ្វីបានជាមានអ្នកដំណើរមួយចំនួននៅរស់ ហើយមួយចំនួនធំស្លាប់ពេលធ្លាក់យន្តហោះ? ខាងក្រោមនេះ គឺជាគំនិតមួយចំនួនដែលលោកអ្នកគួរគិត មុននឹងធ្វើដំណើរតាមយន្តហោះផ្អែកតាមបទពិសោធន៍អ្នករស់រានមានជីវិតមួយចំនួនពីឧបទ្ទវហេតុធ្លាក់យន្តហោះដែលចងក្រង និងចុះផ្សាយដោយសារព័ត៌មាន CNN កាលពីពេលកន្លងទៅ។

១) ជ្រើសរើសកៅអី ៖ អ្នកជំនាញយល់ឃើញខុសៗគ្នាអំពីចំណុចនេះ។ អ្នកខ្លះលើកឡើងថា ប្រសិនជាអង្គុយនៅកៅអីប្រាំជួរនៅតំបន់ទ្វាចេញក្នុងគ្រាអាសន្ន (five rows of emergency exit) អ្នកដំណើរអាចនៅមានឱកាសច្រើនជាងអ្នកអង្គុយនៅកន្លែងផ្សេងក្នុងការរស់រានមានជីវិតបើសិនយន្តហោះធ្លាក់។ ដោយឡែក អ្នកជំនាញផ្នែកសុវត្ថិភាពកាបីនយន្តហោះខាងមុខ (pilot cabin) នៃអាជ្ញាធរអាកាសចរណ៍សហព័ន្ធអាមេរិក (US. FAA) លោក Cynthia Corbett បានថ្លែងដូច្នេះថា ៖ «គ្មានកន្លែងណាមួយនៅលើយន្តហោះសុវត្ថិភាពនោះទេ»។

២) ស្ដាប់ការណែនាំអំពីសុវត្ថិភាព (Listen to the safety talk)៖ អ្នកខ្លះធុញទ្រាន់នៅពេលឮដដែលអំពីការណែនាំសុវត្ថិភាព។ មិនថាការពន្យល់ធ្វើឡើងជាវីដេអូ ឬដោយបុគ្គលិកនៅលើយន្តហោះនោះទេ លោកអ្នកគួរតែស្ដាប់ដោយយកចិត្តទុកដាក់ ជាពិសេសព័ត៌មានសំខាន់ៗមួយចំនួននៅពេលយន្តហោះបន្ទាបខ្លួនជាដើម។

៣) អានក្រដាសណែនាំអំពីសុវត្ថិភាព (Read the safety card)៖ លោកអ្នកមានដឹងទេថា យន្តហោះរបស់ក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនមានដាក់សេចក្តីណែនាំពីសុវត្ថិភាពនៅកន្ត្រកកៅអីខាងមុខអ្នកផ្នែកខាងក្រោយ? ចូរគិតអំពីវាឡើងវិញ។ ត្រូវអានវាឱ្យគ្រប់សព្វ។ ក្រដាសនោះនឹងបង្ហាញព័ត៌មានសំខាន់ៗជាច្រើនសម្រាប់អ្នក។

៤) ដឹងពីរបៀបអង្គុយ Brace Position ហើយឬនៅ? លោកអ្នកមានដឹងថាអ្វីទៅជា Brace Position? ធ្លាប់បានសាកល្បងហើយមែនទេ? ជួនកាលអ្នកដំណើរមានពេលតែប៉ុន្មានវិនាទីប៉ុណ្ណោះដើម្បីធ្វើបែបនេះ។ ប្រសិនបើបុគ្គលិកនៅលើយន្តហោះឱ្យអ្នកដំណើរអង្គុយក្នុងស្ថានភាព Brace Position (ឱនក្បាលចុះដល់ជង្គង់ដោយដាក់ដៃលើក្បាលទាំងពីរ ឬទប់ជាមួយជង្គង់ ឬឱនក្បាលបន្តិច ឬដាក់ផ្ទៃមុខយកដៃជួយទប់នឹងកៅអីខាងមុខ សូមមើលរូប)។

៥) ដឹងពីទ្វាចេញក្នុងគ្រាអាសន្ន (Be aware of the exits) លោកអ្នកត្រូវគិតទុក ឬមានផែនការសម្រាប់ការចាកចេញតាមទ្វាគ្រាអាសន្ន។ អ្នកទៅម្នាក់ឯង? អ្នកទៅជាមួយកូនតូចៗ? អ្នកជំនាញលើកឡើងថា ដើម្បីត្រៀមខ្លួនចាកចេញតាមទ្វាគ្រាអាសន្ន លោកអ្នកត្រូវរាប់ចំនួនកៅអីពីកន្លែងដែលលោកអ្នកអង្គុយដល់ទីតាំងនៃទ្វាចេញគ្រាអាសន្នមុនពេលដែលយន្តហោះហោះឡើង។ ធ្វើបែបនេះលោកអ្នកដឹងពីទីតាំងច្បាស់ និងត្រៀមខ្លួនបានល្អក្នុងករណីមានបញ្ហាអ្វីមួយកើតឡើងជាយថាហេតុ ហើយយន្តហោះចុះចតជាបន្ទាន់។

៦) ត្រូវចេញឱ្យលឿន (Move quickly) អ្នកដំណើរមានពេលតែប្រមាណ ៩០វិនាទីប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីចាកចេញពីយន្តហោះក្នុងករណីយន្តហោះធ្លាក់។ នេះបើយោងតាមការបញ្ជាក់ពីលោក Ben Sherwood អ្នកនិពន្ធសៀវភៅផ្នែកអាកាសចរណ៍លក់ដាច់បំផុត "The Survivor's Club.”ដែលលោកបម្រើការងារឱ្យកាសែត The New York Times។ ពេលយន្តហោះធ្លាក់ នឹងអាចមានអគ្គីភ័យ ផ្សែង (យន្តហោះផ្ទុះ) ឬក៏មានទឹក ដូច្នេះពេលវេលា ៩០វិនាទីជាពេលដែលល្អបំផុតដើម្បីចេញពីយន្តហោះមុនពេលដែលស្ថានភាពនៅលើយន្តហោះកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។

៧) យកចិត្តទុកដាក់ពេលយន្តហោះហោះឡើង ឬចុះចត (Be aware during takeoffs and landings) ផ្អែកតាមស្ថិតិ យន្តហោះធ្លាក់ភាគច្រើនបន្ទាប់ពីហោះឡើងបានបន្តិច និងមុនពេលចុះចត។ ដូច្នេះលោកអ្នកត្រូវដឹង និងតាមដានស្ថានភាពនៅលើយន្តហោះនៅពេលហោះឡើង និងមុនពេលចុះចត។ លោកអ្នកអាចញ៉ាំភេសជ្ជៈបន្តិច (alcoholic beverage) មុនពេលយន្តហោះហោះឡើង ឬចុះចត គឺល្អជាងលោកអ្នកគេងក្នុងអំឡុងពេលនេះ។ ត្រូវចាំថា អំឡុងពេលនេះលោកអ្នកត្រូវយកចិត្តទុកដាក់មើលស្ថានភាពយន្តហោះ (pay attention) បំផុត។

៨) ជ្រើសរើសកៅអីនៅកន្លែងស្រួលចេញ (Stay fit) ពេលខ្លះបើអ្នកអង្គុយខ្មែរមនុស្សធាត់ ឬមនុស្សដែលមានដំណើរយឺត មិនអាចចាកចេញទាន់ពេលវេលានោះទេពេលមានការជម្លៀសក្នុងគ្រាអាសន្ន (ជម្លៀសចេញពេលយន្តហោះជួបបញ្ហាចុះចត)។ ត្រូវមើលស្ថានភាពនេះបើអង្គុយក្បែរមនុស្សធាត់ អ្នកគួរតែចេញតាមវិធីណា។

៩) ត្រូវពិនិត្យមើលចំណាត់ថ្នាក់សុវត្ថិភាពក្រុមហ៊ុនយន្តហោះដែលលោកអ្នកជិះ លោកអ្នកត្រូវដឹងថា យន្តហោះក្រុមហ៊ុនណាមួយមានចំណាត់ថ្នាក់សុវត្ថិភាពអន់ជាងគេក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍។ មានប្រភពជាច្រើនដែលវាយតម្លៃចំណាត់ថ្នាក់សុវត្ថិភាពរបស់ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ទាំងនោះបាន។ ដូច្នេះលោកអ្នកមិនគួរជិះយន្តហោះក្រុមហ៊ុនដែលមានចំណាត់ថ្នាក់សុវត្ថិភាព (Safety record) អន់ជាងគេនោះទេ ទោះបីតម្លៃសំបុត្រធូរថ្លៃយ៉ាងណាក្ដី។

១០) សំលៀកបំពាក់ក៏ជាផ្នែកមួយសំខាន់ណាស់ដែរ លោកអ្នកមិនគួរពាក់ស្បែកជើងមានកែងចោទខ្ពស់ ឬស្បែកជើងផ្ទាត់ ឬខោខ្លីនោះទេ។ លោកអ្នកត្រូវស្លៀកពាក់សំលៀកបំពាក់ណាដែលអំណោយផល និងធ្វើឱ្យលោកអ្នកអាចចាកចេញបានលឿន ឬរត់ចេញពីយន្តហោះបានលឿន។ បើស្លៀកពាក់រញ៉េរញ៉ៃ លោកអ្នកច្បាស់ថាលោកនឹងមិនរហ័សរហួនអាចចេញពីយន្តហោះបានទាន់ពេលឡើយ៕

ដោយ៖ សីហា