ថ្ងៃ​មុន​លោក​អ្នក​បាន​សិក្សា​រួច​មក​ហើយ​ អំពី​ប្រធាន​បទ៖ តើអចលនទ្រព្យណាខ្លះជាប់ពន្ធ អចលនទ្រព្យណាខ្លះមិនជាប់ពន្ធ? និងប្រធានបទ តើនីតិវិធីនៃការចុះបញ្ជីអចលនទ្រព្យធ្វើឡើងដូចម្ដេច? ជំហានបន្តទៅទៀតនេះ លោកអ្នកនឹងបានស្វែងយល់ពីគណនាពន្ធលើអចលនទ្រព្យដែលកំណត់ដោយច្បាប់។ ១.តើពន្ធលើអចលនទ្រព្យត្រូវបានកំណត់ដូចម្តេច? ពន្ធលើអចលនទ្រព្យត្រូវបានប្រមូលប្រចាំឆ្នាំតាមអត្រា ០,១% (សូន្យក្បៀសមួយភាគរយ) លើមូលដ្ឋានគិតពន្ធ។ ២.តើមូលដ្ឋានគិតពន្ធលើអចលនទ្រព្យត្រូវបានគេកំណត់ដូចម្តេច? នេះគឺជាមូលដ្ឋានគិតពន្ធលើអចលនទ្រព្យ៖ • ៨០% (ប៉ែតសិបភាគរយ) នៃតម្លៃអចលនទ្រព្យសរុប (ទាំងតម្លៃដី និងតម្លៃសំណង់) • ១០០.០០០.០០០ (១០០ លានរៀល) ចំពោះតម្លៃអចលនទ្រព្យត្រូវបានកំណត់ដោយគណៈកម្មការវាយតម្លៃអចលនទ្រព្យទៅតាមអាយុកាលសំណង់ និងប្រភេទនៃសំណង់ (ឥដ្ឋបេតុង និងមិនមែនឥដ្ឋបេតុង)។ អាយុកាលសំណង់ត្រូវគិតចាប់ពីឆ្នាំដែលសំណង់នោះសាងសង់រួចរាល់។ សំណង់ឥដ្ឋបេតុង សំដៅដល់សំណង់ដែលមានប្លង់សេ។ តើចំណែកនៃសំណង់ណាខ្លះដែលមិនត្រូវគិតបញ្ចូលជាមូលដ្ឋានគិតពន្ធ? មូលដ្ឋាននៃការគិតពន្ធអចលនទ្រព្យគឺមិនត្រូវបានគិតលើចំណែកនៃផ្ទះ អគារ ឬ សំណង់ផ្សេងៗដូចខាងក្រោមនេះ៖ • ដំបូលដែលគ្មានជញ្ជាំងជុំវិញ និងមិនធ្វើអាជីវកម្ម • សំយាបផ្ទះ ឬ អគារ • រានហាលផ្ទះ ឬ អគារ • ឡៅតឿ • ផ្ទះបាយ និងបន្ទប់ទឹកក្រៅផ្ទះ ឬអគារ • កន្លែងដាក់យានជំនិះមិនធ្វើអាជីវកម្មនៅក្រៅផ្ទះ ឬអគារ • កន្លែងហាត់កីឡាមិនធ្វើអាជីវកម្មនៅក្រៅផ្ទះ ឬ អគារ • កន្លែងដាក់ម៉ាស៊ីនភ្លើងនៅក្រៅផ្ទះ ឬ អគារ • អាងហែលទឹកមិនធ្វើអាជីវកម្មនៅក្រៅផ្ទះ ឬ អគារ • តូប (Kiosk) • របង និងក្លោងទ្វារ • ជណ្ដើរប្រើប្រាស់រួមគ្នា • អាងស្តុកទឹក ឬ ប្រេងនៅក្រៅផ្ទះ ឬអគារ • អង់តែនទូរស័ព្ទ ឬ ទូរទស្សន៍ • ប៉ុស្តិ៍យាម • ផ្លូវ ស្ពាន សួនច្បារក្រៅផ្ទះ ឬ អគារ។ ៣.តើការវាស់វែងអចលនទ្រព្យត្រូវធ្វើឡើងយ៉ាងដូចម្តេច? ម្ចាស់អចលនទ្រព្យត្រូវធ្វើការវាស់វែងទំហំជាក់ស្តែងនៃផ្ទៃក្រឡាដី ផ្ទះ អគារ និងសំណង់ផ្សេងៗដូចខាងក្រោម៖ • ចំពោះដី ត្រូវយកចំណុចកណ្តាលនៃព្រំរបង ឬ ព្រំដីជាគោល • ចំពោះផ្ទះ អគារ និងសំណង់ផ្សេងៗត្រូវយកចំណុចកណ្តាលនៃជញ្ជាំងផ្ទះ អគារ និងសំណង់ផ្សេងៗជាគោល។ ក្នុងករណីសំណង់គ្មានជញ្ជាំងដែលត្រូវជាប់ពន្ធលើអចលនទ្រព្យ ត្រូវយកចុងដំបូលជាគោល។ ៤.តើពន្ធលើអចលនទ្រព្យត្រូវបានគណនាយ៉ាងដូចម្តេច? ការគណនាប្រាក់ពន្ធអចលនទ្រព្យត្រូវបានអនុវត្តតាមរូបមន្តខាងក្រោមនេះ៖ មូលដ្ឋាននៃការគិតពន្ធ= (តម្លៃអចលនទ្រព្យ x ៨០%)-១០០.០០០.០០០ រៀល ប្រាក់ពន្ធ=មូលដ្ឋានគិតពន្ធx០,១% ឧទាហរណ៍៖ លោកសុក្រមានអចលនទ្រព្យ (ផ្ទះ និងដី) មួយស្ថិតនៅលើផ្លូវចាក់អង្រែលើ។ ដីនេះមានទំហំ ៤ម x២០ និងមានសំណង់ផ្ទះល្វែងនៅលើដីនោះកម្ពស់ ២ជាន់ (Eo, E1, E2)។ ផ្ទះនេះបានសាងសង់នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៥ និងមានតម្លៃកំណត់ដោយគណៈកម្មការវាយតម្លៃអចលនទ្រព្យក្នុងមួយម៉ែត្រក្រឡាដូចខាងក្រោម៖ -តម្លៃដី=៧៥០ដុល្លារ/ម៉ែត្រការ៉េ -តម្លៃផ្ទះជាន់ផ្ទាល់ដី (Eo) = ២៥០ ដុល្លារ/ម៉ែត្រការ៉េ -តម្លៃផ្ទះជាន់ទី១ (E1)= ២០០ ដុល្លារ/ម៉ែត្រការ៉េ -តម្លៃដីជាន់ទី២ (E2)= ១៥០ ដុល្លារ/ម៉ែត្រការ៉េ អចលនទ្រព្យខាងលើត្រូវបានគណនាដូចតទៅ -តម្លៃដី=៤ម x ២០ម x ៧៥០= ៦០.០០០ ដុល្លារ -តម្លៃផ្ទះជាន់ផ្ទាល់ដី (Eo)= ៤ម x ២០ម x ២៥០ដុល្លារ = ២០.០០០ ដុល្លារ -តម្លៃផ្ទះជាន់ទី ១ (E1)= ៤ម x ២០ម x ២០០ដុល្លារ = ១៦.០០០ ដុល្លារ -តម្លៃផ្ទះជាន់ទី២ (E2) = ៤ម x ២០ម x ១៥០ដុល្លារ = ១២.០០០ ដុល្លារ ដូចនេះតម្លៃអចលនទ្រព្យសរុបគឺ =តម្លៃដី + តម្លៃផ្ទះ (Eo+E1+E2) =៦០.០០០+៤៨.០០០= ១០៨.០០០ ដុល្លារ តម្លៃសរុប ៨០% ជាប្រាក់រៀល = ១០៨.០០០ ដុល្លារ x ៨០% x ៤.០០០រៀល = ៣៤៥.៦០០.០០០ រៀល មូលដ្ឋាននៃការគិតពន្ធ = តម្លៃអចលនទ្រព្យ-១០០.០០០.០០០ = ៣៤៥.៦០០.០០០-១០០.០០០.០០០ = ២៤៥.៦០០.០០០រៀល ប្រាក់ត្រូវបង់ពន្ធ = មូលដ្ឋាននៃការគិតពន្ធx០,១% = ២៤៥.៦០០.០០០ x ០,១% = ២៤៥.៦០០ រៀល (៦១,៤$) ដូច្នេះប្រាក់ត្រូវបង់ពន្ធគឺ ៦១,៤$៕ ប្រភព៖ ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ