តើអ្នកដឹងទេថា បច្ចុប្បន្នកាលរបស់អ្នកតាមពិតជាអតីតកាលត្រឡប់ថយក្រោយ៨០មីលីវិនាទី ?
នៅក្នុងឧទាហរណ៍មួយដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ Incognito របស់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រប្រព័ន្ធប្រសាទ David Eagleman ដែលបានបើកកកាយអាថ៌កំបាំងរបស់ខួរក្បាល និងបកស្រាយពីការពិតដ៏មិនគួរឲ្យនឹកស្មានដល់ជាច្រើនអំពីម៉ាស៊ីនខួរក្បាល បាននិយាយពីអ្នកដឹកនាំទាហានម៉ុងហ្គោល Kublai Khan (១២១៥ដល់១២៩៤) ដែលបានសង្កេតឃើញពីភាពរីកចម្រើនលូតលាស់ជាខ្លាំងនៅក្នុងចក្រភពរបស់គាត់ រហូតធ្វើឲ្យគាត់មិនដឹងថាតើដែនដីចក្រភពនេះមានអ្វីខ្លះ។ ដូច្នេះក៏បញ្ជាឲ្យបេសកជនជាច្រើននាក់ ធ្វើដំណើរទៅតាមទីឆ្ងាយផ្សេងៗពីគ្នា និងប្រមូលយកព័ត៌មានត្រឡប់មកវិញ។ ការពិតដែលថាចម្ងាយផ្សេងពីគ្នា ល្បឿនក្នុងការធ្វើដំណើរក៏មិនដូចគ្នា ស្ថានភាពជួបប្រទះជាក់ស្ដែងក្នុងអំឡុងពេលទៅបំពេញបេសកកម្មរបស់បេសកជនម្នាក់ៗក៏មិនដូចគ្នាទៀត ជាហេតុនាំឲ្យសារទទួលបានមកវិញត្រូវបញ្ជូនមកក្នុងពេលវេលាខុសៗគ្នាដែរ។
តើអ្នកដឹកនាំ Gublai Khan នឹងអាចដឹងដូចម្ដេចបានថាព័ត៌មានណានៅក្នុងលំដាប់ណា ? ហេតុការណ៍ណាកើតឡើងមុន ហើយណាក្រោយ និងណាបន្ទាប់ ? តាមពិតទៅឧទាហរណ៍នេះមិនមានអ្វីគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ ដែលគួរយកមកសិក្សាពិចារណាអ្វីនោះឡើយ ក៏ប៉ុន្តែបើនិយាយក្នុងអត្ថន័យធៀបជាមួយនឹងគ្រឿងម៉ាស៊ីនខួរក្បាលដ៏អស្ចារ្យទម្ងន់៣ផោន ដែលត្រូវបានស្រោបរុំព័ទ្ធដោយលលាដ៍ក្បាល ឧទាហរណ៍ខាងលើនេះឆ្លុះបញ្ចាំងពីដំណើរការណ៍ដ៏ស្មុគស្មាញ និងខុសស្រឡះពីការគិតរំពឹងទុករបស់មនុស្សជាតិកន្លងមក។
ភ្ញាក់ផ្អើលដែលទេ ប្រសិនជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្ររកឃើញថា មនុស្សយើងរាល់គ្នារស់នៅនៅក្នុងអតីតកាលរបស់ខ្លួន ប្រមាណ៨០មីលីវិនាទីក្នុងអតីតកាល ? វាជាចំនួនមួយដ៏តិចតួចបំផុត ទើបបានជាអ្នកមិនដែលចាប់អារម្មណ៍ថាទិន្នន័យដែលអ្នកទទួលបានពីអ្វីៗនៅជុំវិញខ្លួនតាមរយៈញាណទាំង៥នេះ ពុំមែនជាប៉ុស្តិ៍ទូរទស្សន៍ដែលផ្សាយផ្ទាល់ ដូចដែលយើងជឿនោះទេ។ ម្យ៉ាងទៀត ការដែលអ្នកទទួលដឹងពេលវេលាគ្រប់នាទីនេះ ក៏មិនដូចគ្នាទៅនឹងការទទួលដឹងពេលវេលារបស់អ្នកផ្សេងទៀតនោះដែរ។ អ្វីដែលអ្នកយល់ថាជាការពិត វាមិនមែនពិតដូចអ្វីដែលអ្នកគិតនោះឡើយ។
ហេតុអ្វីនៅក្នុងស្ថានភាពធុញទ្រាន់ អ្នកយល់ថាពេលវេលាដើរយឺត ផ្ទុយពីអារម្មណ៍សប្បាយរីករាយដែលពេលវេលាហាក់ដូចជាដើរលឿនខុសពីធម្មតា? ពេលវេលាត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងខួរក្បាលរបស់អ្នកប៉ុណ្ណោះ។ ការទទួលដឹងពេលវេលាគឺជាបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួនផ្សេងៗគ្នារបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ និងខុសគ្នាអាស្រ័យទៅលើស្ថានភាពផងដែរ។ នៅក្នុងខួរក្បាលយើងមាននាឡិកាខាងក្នុង ដែលបកស្រាយថាហេតុអ្វីបានជាយើងអាចដឹងថាពេលណាដល់ម៉ោងចូលគេង និងភ្ញាក់ពីគេងនេះឯង។
ចុះតើឧទាហរណ៍អំពីបេសកជននាំសារទៅកាន់អ្នកដឹកនាំ Gublai Khan វាបកស្រាយពីដំណើរការណ៍ក្នុងការទទួលយកទិន្នន័យពីខាងក្រៅយ៉ាងដូចម្ដេចវិញ ? បេសកជននាំសារជាច្រើននាក់ ប្រៀបដូចជាអ្នកប្រមូលព័ត៌មានឲ្យអ្នកដែលជាញាណទាំង៥ ហើយការដែលទិន្នន័យដែលទទួលបានមកក្នុងពេលវេលាខុសគ្នាដោយសារស្ថានភាពនិងល្បឿនខុសគ្នានេះ ក៏ចង់បង្ហាញពីញាណផ្សេងពីគ្នា នាំសារមកកាន់ប្រព័ន្ធបញ្ជូនព័ត៌មានទៅតាមល្បឿនខុសពីគ្នា និងអាស្រ័យទៅតាមរចនាសម្ព័ន្ធរបស់ណឺរ៉ូនក្នុងខួរក្បាលផ្សេងពីគ្នាដែរ។ នេះមានន័យថា អ្វីដែលអ្នកទទួលដឹងមុន មិនប្រាកដថាក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ជាក់ស្ដែងវាពិតថាកើតឡើងមុនដែរនោះទេ ឬក៏កើតក្នុងដំណាក់ពេលដូចគ្នាដូចការចាក់ផ្សាយផ្ទាល់នោះដែរ។
បន្ថែមពីនេះទៅទៀត នៅពេលខួរក្បាលទទួលទិន្នន័យថ្មីពីញាណខាងក្រៅ ដំបូងឡើយវាត្រូវការពេលមួយចំនួនសម្រាប់ដំណើរការណ៍បញ្ចូលទិន្នន័យថ្មីនេះ ដែលធ្វើឲ្យអ្នកទទួលអារម្មណ៍ថាពេលវេលាដើរយូរនៅពេលជួបនឹងសកម្មភាពថ្មីមិនទាន់ទម្លាប់នេះ។ ដោយឡែក បើកាលណាទិន្នន័យមានភាពស្រដៀងគ្នានឹងទិន្នន័យចាស់របស់អ្នក ខួរក្បាលនឹងចំណាយពេលវេលាកាន់តែតិចសម្រាប់ដំណើរការណ៍របស់វា ដូច្នេះពេលវេលានឹងហាក់ដូចជាដើរលឿនសម្រាប់អ្នក។
សូម្បីតែសតិចាប់អារម្មណ៍របស់អ្នកក៏អាចរួមចំណែកបកស្រាយថាពេលវេលាគ្រាន់តែជាផលិតផលនៃខួរក្បាលរបស់អ្នកដែរ។ ឧទាហរណ៍ថា មានគេដាក់បញ្ចាំងរូបភាពដដែលៗម្ដងហើយម្ដងទៀតក្នុងរយៈពេលដូចគ្នា រួចក៏ស្រាប់តែមានរូបភាពថ្មីមួយចូលមកកាត់ភ្នែកអ្នក សតិចាប់អារម្មណ៍របស់អ្នកនឹងបង្ហាញវត្តមានមកភ្លាម ហើយធ្វើឲ្យអ្នកមានអារម្មណ៍ថារូបភាពថ្មីនេះចំណាយពេលយូរជាងរូបភាពមួយទៀតដែលបញ្ចាំងដដែលៗនោះ បើទោះជាការពិតរយៈពេលក្នុងរូបភាពនីមួយៗដូចគ្នាទាំងអស់ក៏ដោយ។ ពេលវេលាពិតជាក់ស្ដែងនៅតែស្មើគ្នាមិនប្រែប្រួល ប៉ុន្តែហេតុផលនៅត្រង់ថា ញាណទាំង៥ដែលដើរតួជាអ្នកប្រមូលព័ត៌មានយ៉ាងច្រើន រញ៉េរញ៉ៃ ឥតសណ្ដាប់ធ្នាប់ពីខាងក្រៅនាំចូលមកកាន់ខួរក្បាលនេះហើយ ទើបបានជាខួរក្បាលត្រូវការពេលវេលាដើម្បីរៀបចំព័ត៌មានឲ្យមានរបៀបរៀបរយ អ្វីដែលគួរទុក ហើយអ្វីដែលគួរជម្រុះចោល ហើយចុងក្រោយសតិសម្បជញ្ញៈរបស់អ្នក ដែលជាអ្នកនេះហើយ ទទួលដឹងតែទិន្នន័យណាដែលសង្ខេប ចាំបាច់សម្រាប់សតិអ្នកនេះតែប៉ុណ្ណោះ៕
ប្រែសម្រួល៖ ស្រីពៅ
ប្រភព៖ eagleman & exactlywhatistime
